Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

Op 31 december 2011 werd bekend dat de campagne Red Museum Boerhaave! een miljoen euro heeft opgeleverd. Het vereiste bedrag van 700.000 euro werd daarmee ruimschoots gepasseerd, waardoor de deuren van Museum Boerhaave voor publiek geopend kunnen blijven. Samen met directeur Dirk van Delft blikken we terug op de afgelopen maanden en nemen we een kijkje in de toekomst. 

Auteur: Esger Brunner.

Het laatste half jaar van 2011 heeft Museum Boerhaave alle zeilen bijgezet om aan de eis te voldoen dat musea vanaf 2010 minimaal 17,5% van de rijksbijdrage aan eigen inkomsten moeten binnenhalen. Aanvankelijk hadden musea tot en met 2012 de tijd om dat voor elkaar te krijgen. Staatssecretaris Halbe Zijlstra vervroegde deze datum eind juni 2011 met een jaar, waardoor Museum Boerhaave in zes maanden tijd eenmalig een bedrag van 700.000 euro moest zien binnen te halen om sluiting voor publiek af te wenden (zie [1] voor meer details). Alles moest wijken en de campagne Red Museum Boerhaave! werd opgestart.

Het verloop
“We hebben ons niet gek laten maken en eerst een plan de campagne opgesteld. We hebben advies ingewonnen over wat we wel en niet moesten doen”, vertelt Dirk van Delft over het begin. Ongeveer twee maanden de tijd nam het museum om alles op een rijtje te zetten en op 2 september ging de actie Red Museum Boerhaave! officieel van start. Sindsdien liepen er veel verschillende acties parallel, want “er bestaat geen silver bullet voor dit soort problemen.”
Het begon met een particulier die nog voor de aftrap een ton doneerde. Van Delft: “Een fantastische opsteker, wat intern voor een goed gevoel zorgde en naar buiten toe ook een goed signaal was.” Samen met de Vrienden van het museum, steun van culturele fondsen en bijdragen vanuit het bedrijfsleven en de wetenschap liep de tussenstand halverwege december op tot zes ton. Een diner met veiling – waarbij gelukkig geen eigen stukken onder de hamer gebracht hoefden te worden – verhoogde dat bedrag op 15 december met 128.000 euro. In de laatste twee weken tilden culturele fondsen AMMODO en de Noaber Foundation (beide sponsoren projecten voor een verlevendiging van het anatomisch theater van Museum Boerhaave met inzet van holografische projectietechnieken) en een samenwerking met Shell in het kader van Energy Future [2] het eindbedrag naar 1.000.000 euro.

Onbehoorlijk bestuur
De campagne heeft het museum veel opgeleverd: meer naamsbekendheid, meer vrienden, partners en projecten. Van Delft: “Deze tussensprint heeft ons versneld naar een hoger niveau getild. Een niveau waar we sowieso naar toe wilden en waarvandaan we nu verder opereren.” Toch neemt Van Delft de maatregel van Zijlstra niet in dank af. “Het is onbehoorlijk bestuur. We hebben van de nood een deugd gemaakt. Deze roofbouw op de inzet van onze medewerkers kun je je maar eenmaal permitteren. De collectie en database hebben ook onderhoud nodig.”

Samenwerking
Nu deze eenmalige hobbel is overwonnen, kan Museum Boerhaave meedingen naar subsidie voor de periode 2013 - 2016. Hiervoor moet het museum 1 februari een goed plan voorleggen aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, waarbij de Raad voor Cultuur adviseert over de hoogte van de subsidies. Van Delft merkt dat de overheid zich steeds meer terugtrekt en dan is het aangaan van grotere verbanden een noodzaak, anders ligt opheffing op de loer. Hij ziet een voorbeeld in het Amerikaanse Smithsonian (Washington) waar verschillende musea in één instituut onder zijn gebracht. Zo kan bijvoorbeeld de ondersteunende organisatie gedeeld worden. Van Delft wil samen met NEMO de mogelijkheden onderzoeken om op termijn op te gaan in één nationaal museum of centrum voor wetenschap en techniek, dat het voortouw kan nemen op het gebied van wetenschapscommunicatie. Boerhaave is verantwoordelijk voor de geschiedenis van en NEMO meer gericht op de huidige ontwikkelingen in de natuurwetenschappen. Op Prinsjesdag wordt de verdeling van de subsidie bekendgemaakt en dan pas weet het museum echt waar het de periode 2013 - 2016 aan toe is.

Nieuwe tentoonstellingen
In de meer nabije toekomst liggen weer mooie tentoonstellingen in het verschiet. Op 12 april 2012 zal de tentoonstelling Het gewichtige lichaam haar deuren openen. De tentoonstelling probeert de omgang van de mens met zijn uiterlijke verschijning in beeld te brengen. Dirk van Delft kijkt zelf enorm uit naar de tentoonstelling die nu nog onder de werktitel De komst van de tulp wordt ontwikkeld over de historie van deze bloem en de botanie in de tijd van Clusius tot Linnaeus. Dat is niet vreemd, want als zoon van een bloemenkweker zag Van Delft in zijn jeugd jaarlijks een miljoen tulpen opbloeien.

Referenties:
1 E. Brunner, Sluiting dreigt voor jarig Museum Boerhaave, NTvN 77-9 (2011) 348.
2 www.energyfuture.nl.