Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

Grote en kleine natuurkunde

NTvN 90-04

Het aprilnummer is uit!

Zwaartekrachtgolfdetector LISA

De Europese Ruimtevaartorganisatie ESA heeft groen licht gegeven voor de lancering van de zwaartekrachtgolfdetector LISA. Lees meer over deze detector in het aprilnummer. Credits: ESA–C.Carreau.

Vorige Volgende

Artikel

Grote en kleine natuurkunde

Gepubliceerd: 1 July 2016 15:00

Het was begin jaren negentig van de vorige eeuw en warm. De koelkast begaf het en er moest een nieuwe komen. Deze werd door één man gebracht en naar drie hoog via de smalle trappen van ons huis in Amsterdam omhoog gedragen. Zijn voorkomen straalde uit dat hij ooit betere tijden had gekend. We raakten aan de praat, waarbij ik vertelde dat ik natuurkundige was. Hij werd enthousiast en zei dat hij scheikunde had gestudeerd met als specialisatie kristallografie. Soepel rolden er nog enige termen uit zijn mond waardoor op mijn beurt mijn interesse werd gewekt. Op een gegeven moment vroeg hij of ik me ook zorgen maakte over de zonneneutrino’s waaraan op dat moment in de wetenschapsgeschiedenis een groot tekort was. Zijn zorgen leken me oprecht. Ik moest bekennen dat ik wist van het tekort en dat ik ook een speculatieve verklaring kende van verschillende neutrino’s, die onderweg van de zon naar ons van identiteit veranderden, zodat ze de detectoren op aarde fopten. Maar zorgen? Nee, die voelde ik niet. Hierna vroeg hij mij naar details van mijn onderzoek. Enthousiast stak ik van wal over de fascinatie van een meettechniek waarbij je individuele atomen ziet, en over de fascinatie onderzoek te doen naar de interactie tussen licht met moleculen en atomen. Zijn ogen werden wat doffer bij het voortschrijden van mijn verhaal en ik herinner me de zin waarmee hij mij onderbrak: “Maar dat is toch allemaal allang bekend?”. De koelkast deed het en niet veel later zat ik alleen met mijn gedachten. Ik realiseerde me twee dingen. Een universitaire opleiding is geen garantie voor een stabiele carrière. En verder dat ik veel energie stopte in een vorm van natuurkunde zonder enige glamour.

Het is nu 25 jaar later. Ik zit thuis en bereid me voor op een publiekslezing. Ik voel bij het maken van de presentatie even dezelfde schroom als toen de koelkast werd bezorgd. Ik ga nog steeds geen groots verhaal vertellen over zwarte gaten, de theorie van alles of de detectie van zwaartekrachtgolven. Ik ga weer praten over licht, lichtbronnen en de relatie van licht met moleculaire systemen. Dan besef ik hoeveel moois ik steeds ontdek in de mechanismen waardoor licht en materie met elkaar verbonden zijn. Mijn onderzoek heeft geen effect op de buitengrenzen van de natuurkunde, maar voegt nieuwe en soms zelfs toepasbare kennis ergens bij de binnengrenzen toe. Ik sta dan ook de volgende dag bevlogen een verhaal te vertellen over de mooie, kleine en fascinerende natuurkunde van het dagelijks leven om ons heen.

Wim van der Zande