Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

Muziek als natuurkunde is natuurkunde als muziek! Al sinds jaar en dag worden in de hogere klassen van havo en vwo onderwerpen behandeld als trillingen, lopende golven, staande golven en interferentie. Ieder jaar blijkt weer dat leerlingen best interesse hebben in dit onderwerp, maar dat deze interesse eigenlijk te weinig bevredigd wordt. Het leggen van de koppeling tussen natuurkunde en muziek kan daarbij uitsluitsel bieden: Fysica Musica.

Auteur: Karel Langendonck

In de examenprogramma’s van havo en vwo is de aandacht voor trillingen, golven en geluid beperkt. De basisbegrippen binnen het domein ‘trillingen en golven’ worden dan wel behandeld, maar onderwerpen als galm, diffractie, zwevingen, geluidsniveau en frequentie-analyse ontbreken en dat maakt een diepgaande koppeling tussen muziek en natuurkunde een hele uitdaging. Toch zijn de genoemde onderwerpen voor leerlingen over het algemeen vrij goed te doorgronden en hebben zij doorgaans weinig moeite deze toe te passen in een experiment of opgave. De examenmakers maken hiervan gebruik en er verschijnen dan ook regelmatig opgaven in het eindexamen met een context die gebaseerd is op een muziekinstrument.

Een aantal jaren geleden ontwikkelde ik het projectmateriaal Fysica Musica om leerlingen te confronteren met de toepassingen van natuurkunde in muziek(instrumenten). Het materiaal wordt inmiddels op enkele tientallen scholen in Nederland en Vlaanderen succesvol en op diverse manieren toegepast. Leerlingen worden via practica, opgaven, onderzoeks- en ontwerpopdrachten geconfronteerd met de koppeling tussen natuurkunde en muziek. In dit artikel zal een aantal van de opdrachten verder worden uitgewerkt: de rietjessaxofoon, de didgeridoo, gehoorbescherming en een aantal onderzoeks- en ontwerpopdrachten.

Lees het volledige artikel in het julinummer van het NTvN.