Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

“Geloof je in quantummechanica?” werd mij laatst gevraagd. Ik vertelde dat het echte wetenschap is, met echte toepassingen in het dagelijks leven en dat het geen kwestie van geloven is. Maar hoe leg je iemand een onderwerp uit, waar je zelf ook geen kaas van hebt gegeten?

Recensie van Hoe leer je natuurkunde aan je hond? - Chad Orzel
Auteur: Esger Brunner 

Chad Orzels fantastische boek Hoe leer je natuurkunde aan je hond biedt uitkomst. Orzel is universitair hoofddocent atoom- en moleculaire fysica en optica en het baasje van Emmy. Emmy kan – naast de voor een hond gebruikelijke dingen – praten en is ook nog eens slim en bijdehand. Hierdoor kunnen hond en baas in humoristische dialogen de alledaagse zaken bespreken die zich afspelen in de belevingswereld van een hond. Hoe kan Emmy een konijn vangen aan de rand van een vijver? Als Emmy rechtsom rent, gaat het konijn linksom, maar gaat zij linksom, dan vlucht het konijn via de rechterkant weg. Emmy’s oplossing: “Ik ga allebei de kanten op. Ik sluit de nijntjes tussen mijzelf in.” Haar baasje vertelt haar dat zij hierin nooit zal slagen, aangezien een hond van haar afmetingen een golflengte heeft van 10-35 meter en het obstakel niet veel groter mag zijn, wil ze er omheen kunnen buigen.

Met dit soort gesprekken leidt de auteur de hoofdstukken in om een idee te geven hoe vreemd de wereld er uit zou zien als alledaagse voorwerpen zich hetzelfde zouden gedragen als quantumdeeltjes. Vervolgens neemt hij de lezer mee de bijzondere quantumwereld in en diept hij het aangesneden onderwerp uit. Hij doet dit op zo’n heldere manier dat je bijna zou geloven dat honden het inderdaad kunnen volgen, en zeker iedereen die geïnteresseerd is in quantumfysica (in tegenstelling tot wat de titel van het boek doet vermoeden, behandelt de auteur niet de gehele natuurkunde). Enkele onderwerpen die aan bod komen zijn de onzekerheidsrelatie van Heisenberg (Waar is mijn bot?) en de Kopenhaagse interpretatie (Schrödingers hond). In het laatste hoofdstuk waarschuwt Orzel de lezer voor quantumkwakzalvers. Zij proberen klanten te mis- en verleiden met mooie praatjes door de term quantum te pas, maar vooral te onpas te gebruiken. Hoewel dit onderwerp uit de toon valt, is het – gezien bovenstaande anekdote – misschien geen overbodige luxe. Neem overigens de moeite om de noten achterin het boek te lezen, want er staan erg grappige opmerkingen tussen.

Het boek is goed vertaald en leest lekker weg. Het gaat voor fysici misschien niet voldoende de diepte in, maar is zo leuk geschreven dat het alleen daarom al de moeite waard is. Soms zijn de gesprekken ietwat flauw, maar veel vaker toveren ze een glimlach op het gezicht van de lezer. Leuk en leerzaam: wat een goede combinatie.