Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

“Wilhelm Tell weigerde een hoed op een stok te groeten en moest daarom als straf met een kruisboog een appel van het hoofd van zijn zoon schieten. Tell haalde twee pijlen uit zijn koker en schoot met de eerste pijl de appel van het hoofd van zijn zoon. Toen de landvoogd vroeg waar de tweede pijl voor was, antwoordde Tell: ‘daarmee had ik u neergeschoten als ik mijn zoon had gedood’. Tell werd daarom alsnog gevangen genomen.” Met deze dialoog begint docent Richard Engeln het tweede uur van het college Toegepaste natuurwetenschappen in Eindhoven dat start met de Wilhelm Tell-proef.

Het vak Toegepaste natuurwetenschappen wordt aan de TU Eindhoven aan alle eerstejaarsstudenten gegeven. Bij Engeln zitten studenten Technische natuurkunde, Technische wiskunde en Scheikundige technologie in de zaal. Vandaag is het onderwerp kinematica. De snelheid en versnelling bij een eenparig versnelde beweging worden behandeld. Om aan te tonen dat de valversnelling massa-onafhankelijk is, voert Engeln de Wilhelm Tell-proef uit. Eerst wordt de appel, in dit geval een ballon, gepositioneerd in de richting waarin de pijl wordt afgeschoten. Het resultaat laat zich raden: de pijl belandt met een boogje ver onder de ballon. Als Engeln echter de ballon gelijktijdig met het afschieten van de pijl laat vallen, dan wordt de ballon geraakt, aangezien beide voorwerpen dezelfde valversnelling hebben. De zaal, die tot dan toe stil heeft zitten kijken, geeft een luid applaus.

Vorig jaar is deze proef opgenomen [1], evenals als de slingerproef [2]. Beide filmpjes bevatten ook wat uitleg en kunnen in de les gebruikt worden.

Marieke de Boer

Lees het volledige artikel in het decembernummer.