Artikel
Het modelleren van infectieziekten
Gepubliceerd: 1 January 2021 13:00
Terwijl we dit schrijven, leven we midden in een pandemie veroorzaakt door het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2 (die de ziekte COVID-19 veroorzaakt). Deze pandemie begon als een uitbraak in de Chinese stad Wuhan aan het einde van 2019 en verspreidde zich agressief in ongeveer vier maanden over alle continenten. Het is ondertussen duidelijk geworden dat het virus zich verspreidt via lucht, direct contact en indirect contact via objecten. Momenteel is de tweede golf infecties in heel Europa een feit en er zijn geen indicaties dat het virus spoedig zal uitdoven. Meer dan ooit wordt er daarom wereldwijd veel onderzoek gedaan naar de verspreiding van infectieziekten en het voorspellen van uitbraken, opdat lokale gezondheidsinstanties ze in de toekomst snel kunnen indammen. Dit brengt ons bij een wetenschapsveld dat al enkele maanden centraal staat in het nieuws: epidemiologie. In dit artikel laten we zien dat, misschien minder bekend, dit veld vrij veel connecties heeft met de statistische fysica.
Auteurs: Debabrata Panja en Mark M. Dekker.
Laten we eerst een paar epidemiologische termen introduceren. Veel infectieziekten komen op een normaal, stabiel niveau voor in een populatie. Cholera, bijvoorbeeld, wordt nul tot negen keer per jaar in Nederland gerapporteerd, en veel soa’s zijn in Nederland ook voorbeelden van relatief stabiel voorkomende ziekten. Dit normale niveau noemen we het endemische niveau van de ziekte. Een epidemie gaat om een sterke, vaak plotselinge, verhoging van het aantal geïnfecteerden. De nog hevigere pandemie is door de WHO kwalitatief gedefinieerd als “een epidemie verspreid over de hele wereld, of in een wijdverspreid gebied, die veelal een groot aantal mensen raakt.” Etymologisch gezien komt het woord epidemiologie van het Griekse epi (aan, over), demos (bevolking) en logos (het woord of de studie): ‘de wetenschap over datgene onder de bevolking’, waar de studie van infectieziekten onder valt.
Lees het volledige artikel in het januarinummer van het NTvN of klik hier.
Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde
Het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde is hét Nederlandstalige vakblad voor natuurkundigen, vol nieuws uit de natuurkunde. Een greep uit de onderwerpen: onderzoek aan de frontlinie, natuurkunde en kunst, onderwijs, bijzondere loopbanen, interviews met prominente wetenschappers en een kijkje in de keuken bij bedrijven. Jaarlijks verschijnt vlak voor de zomer een extra dik themanummer. Leden van de NNV ontvangen het tijdschrift maandelijks.
Speciale editie Beestachtige fysica
Beestachtige fysica is de naam van onze speciale editie van 2023. De mens, biologisch gezien ook een dier, heeft enkele bijzondere eigenschappen. Een opponeerbare duim, die het gebruik van gereedschappen makkelijker maakt, rechtop lopen en de ontwikkeling van spraak. Het stelt ons in staat elk werelddeel te bevolken. Toch hebben (andere) dieren eigenschappen waar wij alleen van kunnen dromen. Wat denk je van dieren die kunnen vliegen of het aardmagnetisch veld kunnen detecteren? We zetten dieren in voor ons eigen bestwil en putten inspiratie uit de natuur voor de ontwikkeling van nieuwe materialen, maar laat je in dit nummer vooral ook verwonderen over de veelzijdige fysica die het dierenleven rijk is.
Het themanummer Beestachtige fysica is los te bestellen door een mailtje te sturen aan het NNV-bureau (bureau@nnv.nl), vergeet niet om een verzendadres te vermelden. Het nummer kost 10 euro, inclusief btw en verzendkosten (voor verzenden naar het buitenland rekenen we extra kosten).