Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde

Dit wordt een stukje met weinig inhoud, want we weten niet wat we missen. Maar niet-weten is geen schande, dus schrijf ik het toch. Eigenlijk is het andersom: niet weten is waar de pret het grootst is.

Auteur: Vincent Icke

Astrofysica is natuurkunde zonder experimenten. Sterrenkundigen moeten wachten tot het heelal ze een seintje stuurt. Intussen kunnen zij nieuwe instrumenten bouwen. Die detecteren vooral fotonen. Tot ruwweg het jaar 2000 ging het daarbij hoofdzakelijk om het uitbreiden van het frequentiespectrum, van laagfrequente radiogolven tot en met harde gammastraling. In de afgelopen decennia ging het vooral om het vergroten van de gevoeligheid, waardoor de sterrenkunde het tijdperk van de ‘big data’ heeft betreden.

Bijvoorbeeld: de definitieve productie van de GAIA-satelliet zal de posities, snelheden, en kleuren van bijna twee miljard sterren omvatten – en de briljante bijvangst aan planetoïden, exoplaneten, zwarte gaten en toevalstreffers is reusachtig. Zo ook met andere telescopen: waar vroeger een hele nacht waarnemen een korrelige foto van een paar sterrenstelsels opleverde, vangen we er nu honderden, in verbluffend detail en op verscheidene golflengten tegelijk.

Dankzij deze toevloed is het mogelijk om een soort schijnexperimenten te doen. Bijvoorbeeld: als de waarnemingen laten zien dat sommige elliptische sterrenstelsels een zwart gat in hun centrum verbergen, kun je de veronderstelling dat zoiets voor al zulke stelsels geldt ‘experimenteel’ toetsen aan de enorme databestanden die beschikbaar zijn.

Lees het volledige artikel in het julinummer of klik hier.